Η δικαιοσύνη ως “εργαλείο” για τα συμφέροντα των ισχυρών

Γράφει ο Άρης Μέττος

“Η χειρότερη μορφή αδικίας είναι να υποκρινόμαστε ότι ήδη υπάρχει δικαιοσύνη”.

Πλάτων.

Τελευταία, μεγάλη συζήτηση γίνεται στα ΜΜΕ -αλλά και σε θεσμικό επίπεδο- για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και το ποσοστό παρέμβασης της πολιτικής εξουσίας στις αποφάσεις και στην λειτουργία γενικότερα της δικαστικής ηγεσίας.

Μια σειρά από σοβαρά κοινωνικά θέματα, με πιο χαρακτηριστικό το ζήτημα απόδοσης δικαιοσύνης στην περίπτωση του σοκαριστικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών θέτουν το λειτούργημα της δικαιοσύνης στην Ελλάδα σε διαρκή έλεγχο και κριτική, όχι μόνο σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, αλλά και μέσα στους ίδιους τους κόλπους της δικαιοσύνης.

Σε όλα τα παραπάνω, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση η νέα τοποθέτηση του αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Βασίλη Φλωρίδη, σχετικά με το γεγονός ότι δεν θα απαιτείται μετά την πρώτη ημέρα η επίδοση της κατασχετήριας έκθεσης στον ίδιο τον οφειλέτη.

Η γνωμοδότηση ΄΄δώρο΄΄ για πολλούς στα Funds και τις τράπεζες, την ώρα μάλιστα που εκκρεμούν στα δικαστήρια εκατοντάδες υποθέσεις πλειστηριασμών δημιουργεί ερωτηματικά και διχάζει το νομικό και πολιτικό κόσμο.

Σύμφωνα με το άρθρο 995 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, την κατασχετήρια έκθεση απαιτείται να την παραλάβει ο ίδιος ο οφειλέτης, αλλιώς η κατάσχεση είναι άκυρη. Ενώ υπάρχει λοιπόν, σχετική νομολογία των δικαστηρίων που δέχεται ότι και μετά τη δεύτερη ημέρα, η κατασχετήρια έκθεση πάλι πρέπει να επιδίδεται στα χέρια του οφειλέτη και όχι κάποιου σύνοικου, ύστερα από αίτημα του συλλόγου δικαστικών επιμελητών η Εισαγγελία γνωμοδότησε – απάντησε (υπέρ ποιου άραγε) διευκολύνοντας στην ουσία τις κατασχέσεις.

Δεν είναι λίγες οι φορές που πλειστηριάστηκαν σπίτια χωρίς οι ιδιοκτήτες τους να γνωρίζουν ότι έχει προηγηθεί κατάσχεση. Η παραπάνω κίνηση ενισχύει αυτή την προβληματική κατάσταση και μάλιστα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με εφετειακές αποφάσεις δικαστηρίων της επικράτειας που υποχρεώνουν τους δικαστικούς επιμελητές να επιδίδουν στα χέρια του οφειλέτη την έκθεση κατάσχεσης, όχι μόνο την ημέρα της κατάσχεσης, αλλά και για τις επόμενες ημέρες.

Οι σκληρές εικόνες των μνημονίων με ανθρώπους να περιμένουν στην ουρά για λίγα τρόφιμα ή να κλαίνε έξω από τα τραπεζικά ιδρύματα φαίνεται να έχουν ξεχαστεί από την πλειοψηφία των πολιτών. Δυστυχώς, ο Ελληνικός λαός για άλλη μια φορά επιβεβαιώνει ότι έχει κοντή μνήμη δείχνοντας αδιαφορία σε νομολογίες και αποφάσεις που θίγουν άμεσα τους αδύναμους και ευάλωτους συμπολίτες μας.

Είναι προφανές ότι μια τέτοια εξέλιξη εξυπηρετεί περισσότερο τα συμφέροντα των τραπεζών και των funds, που αντιμετωπίζουν τους οφειλέτες ως νούμερα και όχι ως ανθρώπους με δικαιώματα. Αντιθέτως, η προστασία των οφειλετών και η διασφάλιση ότι θα γνωρίζουν τις ενέργειες που γίνονται εναντίον τους, πρέπει να είναι θεμελιώδης αρχή στη δικαιοσύνη, ιδίως σε μια χώρα με μακρά ιστορία κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων.

Η νέα γνωμοδότηση του κου Φλωρίδη θέτει λοιπόν σοβαρά ερωτήματα για το αν οι δικαστικές αποφάσεις πρέπει να συμβαδίζουν με το πνεύμα της δικαιοσύνης ή αν, αντιθέτως, εξυπηρετούν άλλους σκοπούς. Η δυνατότητα να προχωρούν κατασχέσεις χωρίς την πλήρη γνώση του οφειλέτη αποτελεί έναν επικίνδυνο δρόμο, καθώς καταργείται η βασική αρχή της διαφάνειας στις διαδικασίες των πλειστηριασμών.

Η αντιπαράθεση γύρω από την γνωμοδότηση αυτή είναι ενδεικτική των διαρθρωτικών προβλημάτων του νομικού μας συστήματος και της ανάγκης για μια πιο δίκαιη και διαφανή προσέγγιση στις διαδικασίες εκτέλεσης και προστασίας των οφειλετών. Η δικαιοσύνη δεν πρέπει να είναι το «εργαλείο» που εξυπηρετεί τις τράπεζες και τα funds εις βάρος των πολιτών, αλλά το όργανο που διασφαλίζει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες όλων, ανεξαρτήτως της οικονομικής τους κατάστασης.

Ανακύπτει λοιπόν το ερώτημα γιατί η Εισαγγελία δεν επέδειξε την ίδια θεσμική εγρήγορση σε ζητήματα μείζονος κοινωνικής και οικονομικής σημασίας που πλήττουν καίρια τις ζωές των πολιτών.

Πού βρισκόταν η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, όταν η εφαρμογή των μνημονίων οδήγησε εκατομμύρια Έλληνες στη φτώχεια, την ανεργία και την απώλεια περιουσιών; Γιατί δεν εκδόθηκαν νομικές γνωμοδοτήσεις αναφορικά με την αντισυνταγματικότητα των υπερβολικών φόρων, των παράνομων κατασχέσεων ή της μεταβίβασης κόκκινων δανείων σε funds, αντί εξευτελιστικών ποσών;

Γιατί δεν υπήρξαν τοποθετήσεις για τα σοβαρά σκάνδαλα που έχουν αναστατώσει το πολιτικό σκηνικό, όπως οι υποκλοπές, η Siemens και τα εξοπλιστικά προγράμματα; Ποια είναι η δικαιοσύνη που καλείται να υπερασπιστεί τις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου και να διασφαλίσει την ακεραιότητα της πολιτείας;

Η συγκεκριμένη γνωμοδότηση δεν μπορεί να εκληφθεί απλώς ως νομική λεπτομέρεια, αλλά συνιστά μια σαφή ένδειξη της διαρθρωτικής ανισότητας μεταξύ των τραπεζικών θεσμών και των πολιτών. Αποκαλύπτει την επιρροή που ασκούν οι τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στο πολιτικό και νομικό σύστημα, ενώ αναδεικνύει το γεγονός ότι το κράτος και η δικαιοσύνη συχνά υποτάσσονται στα συμφέροντά τους.

Συνεπώς, οι θεσμικές αρχές, αντί να διασφαλίζουν την ισότητα και την απονομή δικαιοσύνης για το σύνολο της κοινωνίας, λειτουργούν υπέρ μιας ελίτ, επιτείνοντας την αδικία και την ανισότητα στην κοινωνική και οικονομική διάρθρωση της χώρας.

Ανακύπτει λοιπόν το ερώτημα: Πώς μπορεί η δικαιοσύνη να διαφυλάξει τους θεσμούς του κράτους δικαίου, όταν η ίδια, με την παθητική της στάση, επιτρέπει την παραγωγή αδικίας; Πώς μπορεί να εγγυηθεί την προστασία των πολιτών και των νόμων, όταν η διαχείριση του δικαίου παραμένει ελλιπής και επιλεκτική;

Το σύστημα δικαίου, όπως ισχύει σήμερα, φαίνεται να στερείται ενός αντικειμενικού και απόλυτου αξιακού πλαισίου, το οποίο να καθοδηγεί τη νομοθετική διαδικασία και να επιτρέπει στους νομοθέτες να δημιουργούν νόμους οι οποίοι θα μπορούν να αξιολογηθούν και να ελεγχθούν από το σύνολο της κοινωνίας, βάσει ενός σταθερού αξιακού συστήματος. Ένα τέτοιο αξιακό σύστημα, το οποίο θα εξασφάλιζε τη δίκαιη και αναλογική εφαρμογή του δικαίου για όλους, έχει ήδη παρουσιαστεί με ακρίβεια και ανάλυση από τον Πρόεδρο της “Ελλήνων Συνέλευσις”,  Αρτέμη Σώρρα.

Ωστόσο, σήμερα, το δίκαιο που προασπίζονται οι υφιστάμενοι νόμοι και θεσμοί δεν εξασφαλίζει την ορθή διαχείριση του δικαίου, αλλά αντιθέτως παράγει εκτεταμένη αδικία. Η αδικία αυτή απορρέει από την εφαρμογή νομοθετημάτων που επιβάλλονται από τους πολιτικούς, οι οποίοι με τη σειρά τους αποδομούν και απαξιώνουν τις ζωές των πολιτών. Ταυτόχρονα, οι ίδιοι οι πολίτες, μέσα από τις πελατειακές σχέσεις και την ανοχή τους, αποδέχονται και ενίοτε στηρίζουν αυτό το άδικο καθεστώς.

Η έλλειψη ενός σταθερού και δίκαιου συστήματος αξιών έχει δημιουργήσει την απογοήτευση των πολιτών προς τους θεσμούς. Οι άνθρωποι βλέπουν τη δικαιοσύνη, όχι ως ένα μέσο προστασίας των δικαιωμάτων τους, αλλά ως εργαλείο που εξυπηρετεί μόνο τα συμφέροντα των ισχυρών. Ως αποτέλεσμα, το δίκαιο δεν καταφέρνει να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή και την πρόοδο, αλλά αντιθέτως εντείνει την αδικία και αναπαράγει τις κοινωνικές ανισότητες. 

ΠΗΓΗ